ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และศาสนา

ประวัติศาสตร์

จังหวัดชลบุรีเคยเป็นชุมชนโบราณที่เคยมีมนุษย์ยุคหินใหม่อาศัยอยู่มาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เพราะว่าเคยมีการขุดค้นด้านโบราณคดีแล้วพบร่องรอยของชุมชนโบราณก่อนประวัติศาสตร์บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำพานทองซึ่งอยู่ในบริเวณวัดโคกพนมดี ตำบลท่าข้าม อำเภอพนัสนิคม พบร่องรอยของชุมชนโบราณก่อนประวัติศาสตร์โคกพนมดี ทำให้สันนิษฐานได้ว่าในอดีตพื้นที่บริเวณจังหวัดชลบุรีเคยเป็นที่ตั้งเมืองโบราณที่มีความรุ่งเรืองถึง 3 เมือง ได้แก่ เมืองพระรถ, เมืองศรีพโล และเมืองพญาแร่ โดยอาณาเขตของ 3 เมืองนี้รวมกันเป็นจังหวัดชลบุรีในปัจจุบัน

ซึ่งแหล่งโบราณคดีที่ค้นพบในครั้งนั้นได้พบสิ่งมีคุณค่าทางโบราณคดีหลายอย่าง เช่น ขวานหินขัด, เครื่องประดับจำพวกกำไล, ลูกปัด เครื่องปั้นดินเผาแบบใช้เชือกทาบ และได้พบซากของอาหารทะเลอีกด้วย จึงทำให้ทราบว่าบริเวณนี้อยู่ใกล้ชายฝั่งทะเลมากกว่าปัจจุบันนี้มาก แหล่งโบราณคดีที่กล่าวอ้างทั้งหมดข้างต้นนั้นจึงเป็นหลักฐานยืนยันส่วนหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงความเป็นมาอันแสนยาวนานของจังหวัดชลบุรี

ในสมัยกรุงศรีอยุธยาเมืองชลบุรีปรากฏเป็นหลักฐานในทำเนียบศักดินาหัวเมือง ตราเมื่อ พ.ศ. 1919 มีฐานะเป็นเมืองจัตวา ผู้รักษาเมืองคือ “ออกเมืองชลบุรีศรีมหาสมุทร” ศักดินา 2,400 ไร่ ส่งส่วยไม้แดง จนกระทั่งกรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าเมื่อ พ.ศ. 2310 สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชได้เสด็จยกทัพผ่านมาทางบริเวณจังหวัดชลบุรีในปัจจุบัน ก่อนที่จะเข้าตีเมืองจันทบุรี และยกทัพกลับไปกู้กรุงศรีอยุธยาได้สำเร็จ

ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ยังไม่มีการจัดตั้งจังหวัดชลบุรีขึ้นเป็นทางการ บริเวณจังหวัดชลบุรี ประกอบไปด้วยเมืองใหญ่ 3 เมือง คือ เมืองบางปลาสร้อย, เมืองพนัสนิคม และเมืองบางละมุง

ในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงเปลี่ยนแปลงระบบการปกครองราชอาณาจักร โดยการจัดตั้งมณฑลเทศาภิบาล ให้อยู่ภายใต้บังคับบัญชาของกระทรวงมหาดไทยหน่วยงานเดียว เมืองในจังหวัดชลบุรีจึงเข้าอยู่ในมณฑลปราจีนบุรี ดังมีบันทึกว่า

“รวมหัวเมืองทางลำน้ำบางปะกง คือ เมืองปราจีนบุรี 1, เมืองนครนายก 1, เมืองพนมสารคาม 1 และเมืองฉะเชิงเทรา 1 รวม 4 หัวเมือง เป็นเมืองมณฑล 1 เรียกว่า มณฑลปราจีน ตั้งที่ว่าการมณฑล ณ เมืองปราจีน ต่อเมื่อโอนหัวเมืองในกรมท่ามาขึ้นกระทรวงมหาดไทย จึงย้ายที่ทำการมณฑลลงมาตั้งที่เมืองฉะเชิงเทรา เพราะขยายอาณาเขตมณฑลต่อลงไปทางชายทะเล รวมเมืองพนัสนิคม, เมืองชลบุรี และเมืองบางละมุง เพิ่มให้อีก 3 รวมเป็น 7 เมืองด้วยกัน แต่คงเรียกชื่อว่ามณฑลปราจีนอยู่ตามเดิม ”

ต่อมาในสมัยหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองปี พ.ศ. 2475 มีการเปลี่ยนแปลงรูปการปกครองประเทศครั้งใหญ่ จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชเป็นระบอบประชาธิปไตย โดยพระราชบัญญัติระเบียบราชการบริหารแห่งราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2476 ได้ยกเลิกเขตการปกครองแบบ “เมือง” ทั่วราชอาณาจักร แล้วตั้งขึ้นเป็น “จังหวัด” แทน เมืองบางปลาสร้อย, เมืองพนัสนิคม และเมืองบางละมุง จึงรวมกันกลายเป็นจังหวัดชลบุรี โดยใช้บริเวณเมืองบางปลาสร้อยเดิมจัดตั้งเป็นอำเภอบางปลาสร้อย ก่อนที่จะเปลี่ยนเป็นอำเภอเมืองชลบุรี ในปี พ.ศ. 2481

เมืองพนัสนิคมยุบเป็นอำเภอพนัสนิคมก่อนที่จะแยกออกเป็นอำเภอบ้านบึง, อำเภอหนองใหญ่, อำเภอพานทอง, อำเภอบ่อทอง และอำเภอเกาะจันทร์ เมืองบางละมุงยุบเป็นอำเภอบางละมุง ก่อนที่จะแยกออกเป็นอำเภอศรีราชา, อำเภอสัตหีบ และเปลี่ยนข้าหลวงประจำจังหวัดเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดอย่างในปัจจุบัน

หน่วยการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

การปกครองแบ่งออกเป็น 11 อำเภอ 92 ตำบล 687 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

เทศบาลนคร

มีเทศบาลนคร 2 แห่ง คือ

1. เทศบาลนครแหลมฉบัง
2. เทศบาลนครเจ้าพระยาสุรศักดิ์

เทศบาลเมือง

มีเทศบาลเมือง 10 แห่ง คือ

1. เทศบาลเมืองชลบุรี
2. เทศบาลเมืองบ้านสวน
3. เทศบาลเมืองอ่างศิลา
4. เทศบาลเมืองแสนสุข
5. เทศบาลเมืองพนัสนิคม
6. เทศบาลเมืองปรกฟ้า
7. เทศบาลเมืองบ้านบึง
8. เทศบาลเมืองศรีราชา
9. เทศบาลเมืองหนองปรือ
10. เทศบาลเมืองสัตหีบ

เขตการปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ[แก้]

มีเขตการปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ 1 แห่ง คือ

• เมืองพัทยา

สถานศึกษา

มหาวิทยาลัย

• มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตศรีราชา
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก วิทยาเขตบางพระ
• มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์พัทยา
• มหาวิทยาลัยบูรพา
• มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ศูนย์การศึกษาชลบุรี
• มหาวิทยาลัยศรีปทุม วิทยาเขตชลบุรี
• มหาวิทยาลัยเอเชียน

สถาบันและวิทยาลัย

• สถาบันการพลศึกษา วิทยาเขตชลบุรี
• วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดชลบุรี
• วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ชลบุรี
• วิทยาลัยมหาดไทย
• วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี
• วิทยาลัยเทคนิคพัทยา เดิมชื่อ (วิทยาลัยการอาชีพบางละมุง)
• วิทยาลัยเทคนิคสัตหีบ
• วิทยาลัยเทคโนโลยีภาคตะวันออก (อี.เทค)
• วิทยาลัยอาชีวศึกษาชลบุรี
• วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีชลบุรี
• วิทยาลัยการอาชีพพนัสนิคม
• วิทยาลัยอาชีวศึกษาเทคโนโลยีฐานวิทยาศาสตร์ (วิทยาลัยการอาชีพพานทอง)
• วิทยาลัยสารพัดช่างชลบุรี
• วิทยาลัยดุสิตธานี ศูนย์เมืองพัทยา
• วิทยาลัยอาชีวศึกษาศรีราชา
• วิทยาลัยเทคโนโลยีชลบุรี
• วิทยาลัยเทคโนโลยีดาราสมุทรบิหารธุรกิจ
• วิทยาลัยเทคโนโลยีศรีราชา

= โรงเรียน =อนุบาลวัดอู่ตะเภา

• โรงเรียนชุมพลทหารเรือ (นักเรียนจ่าทหารเรือ) อำเภอสัตหีบ
• โรงเรียนเซนต์ปอลคอนแวนต์ อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนชลราษฎรอำรุง (ชลชาย) อำเภอเมือง
• โรงเรียนอัสสัมชัญ ศรีราชา อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนบ้านบึง"อุตสาหกรรมนุเคราะห์" อำเภอบ้านบึง
• โรงเรียนชลกันยานุกูล (ชลหญิง) อำเภอเมือง
• โรงเรียนชลบุรี "สุขบท" อำเภอเมือง
• โรงเรียนบ้านสวน (จั่นอนุสรณ์) อำเภอเมือง
• โรงเรียนโพธิสัมพันธ์พิทยาคาร อำเภอบางละมุง
• โรงเรียนบางละมุง อำเภอบางละมุง
• โรงเรียนศรีราชา อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนพนัสพิทยาคาร อำเภอพนัสนิคม
• โรงเรียนสาธิต "พิบูลบำเพ็ญ" มหาวิทยาลัยบูรพา อำเภอเมือง
• โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย ชลบุรี อำเภอบ้านบึง
• โรงเรียนดาราสมุทร ศรีราชา อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนสิงห์สมุทร อำเภอสัตหีบ
• โรงเรียนมารีวิทย์ สัตหีบ อำเภอสัตหีบ
• โรงเรียนเลิศปัญญา อำเภอสัตหีบ
• โรงเรียนตันตรารักษ์ อำเภอบางละมุง
• โรงเรียนเทศบาลแหลมฉบัง 1 อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนเทศบาลแหลมฉบัง 2 (มูลนิธิไต้ล้ง - เช็ง พรประภา) อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนเทศบาลแหลมฉบัง 3 อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนวัดแหลมฉบัง อำเภอศรีราชา
• โรงเรียนวัดดอนดำรงธรรม อำเภอเมือง
• โรงเรียนวัดท้องคุ้ง "ไพโรจน์ประชาสรรค์" อำเภอเมือง
• โรงเรียนเมรี่อิมมาคุเลตคอนแวนต์ อำเภอเมือง
• โรงเรียนศรีสุวิช อำเภอบางละมุง